.J.

JAKOŚĆ PISMA (termin niezalecany) klasa pisma.
JEDNOLITOŚĆ PISMA względna stałość cech pisma w obrębie rękopisu (rękopisów). Rozpatruje się jednolitość w obrębie każdej z warstw pisma: warstwy graficznej, językowej, treściowej i technicznej.
JEDNORODNOŚĆ PISMA wywodzenie się pisma (pism) od jednej osoby. Literatura: A. Feluś, O właściwy termin w ekspertyzie pisma ręcznego dla grafizmu wywodzącego się od jednej osoby (w:) Zagadnienie dowodu z ekspertyzy pisma ręcznego, red. Z. Kegel, Katowice 1976; A. Feluś, Odchylenia materialne w piśmie osobniczym, Katowice 1979, s. 111. (AF)
JĘZYK system znaków mówionych lub pisanych, służących porozumiewaniu się określonej społeczności, realizowany na pięciu poziomach (fonetycznym, morfologicznym, leksykalnym, składniowym i poprawnościowym), z których każdy odrębnie lub w zespole z innymi może stanowić podstawę identyfikacji; patrz język mówiony, język pisany. (AF)
JĘZYK MÓWIONY system znaków mówionych, służących porozumiewaniu się określonej społeczności i wytwarzanych za pomocą narządów artykulacyjnych. Patrz także język, język pisany. (AF)
JĘZYK PISANY wtórna względem mówionej odmiana języka. Na podstawie poziomu poprawnościowego identyfikuje się przeważnie ludzi o niskim stopniu wykształcenia (np. podstawowym, zawodowym) ze względu na nasilenie różnego rodzaju błędów (m.in. ortograficznych). Na podstawie 5 poziomów (fonetycznego, morfologicznego, leksykalnego, składniowego i poprawnościowego) ustala się poszczególne subjęzyki nawarstwiające się w badanym tekście. Ponieważ zwykle mamy do czynienia z nawarstwianiem się kilku subjęzyków, dysponując odpowiednim materiałem porównawczym można stwierdzić czy subjęzyki nawarstwiające się w nim są co do liczby i jakości zgodne lub niezgodne z nawarstwiającymi się subjęzykami w tekście kwestionowanym. Zgodność subjęzyków w materiale kwestionowanym i porównawczym prowadzi do identyfikacji grupowej lub w sprzyjających warunkach do identyfikacji jednostkowej, zaś niezgodność do eliminacji. Przy identyfikacji na podstawie języka pisanego należy mieć na uwadze - oprócz odpowiedniego materiału porównawczego - dwa szczególnie ważne fakty: możliwość zaniżania własnych umiejętności językowych (doraźne podwyższenie jest niemożliwe) oraz współudział w sporządzeniu tekstu w tym znaczeniu, że kto inny tekst redaguje, a kto inny zredagowany tekst przepisuje pismem ręcznym lub na maszynie. Wskazówką w tych dwóch przypadkach może być popełnianie błędów banalnych i poprawność w sytuacjach trudnych lub znaczna rozbieżność pomiędzy poziomem zredagowanego tekstu a stopniem wyrobienia pisma. (AF)
JĘZYK ŚRODOWISKOWY żargon. Patrz także subjęzyk.
JĘZYKOWA ANALIZA TEKSTU badanie cech językowych w tekście na poziomie fonetycznym, morfologicznym, leksykalnym, składniowym i poprawnościowym z punktu widzenia zawartych w nich informacji natury lingwistycznej w celu identyfikacji autora. Możliwość identyfikacji wynika z indywidualnego charakteru wypowiedzi każdego człowieka, a w szczególności ze wzbogacania poszczególnych poziomów języka cechami subjęzyków (języków środowiskowych). Stąd na poziomie fonetycznym można identyfikować np. subjęzyki określające wiek użytkownika (szczególnie dziecka), subjęzyki określające pochodzenie terytorialne użytkownika (gwary wiejskie), jak też subjęzyki multilingwistów. Na poziomie morfologicznym można identyfikować subjęzyki określające wiek użytkownika (np. dzieci i młodzieży) oraz subjęzyki określające jego wykształcenie. Na poziomie leksykalnym można identyfikować prawie wszystkie subjęzyki, szczególnie subjęzyki określające zawód i wykształcenie, a także znajomość języków obcych (subjęzyki multilingwistów). Na poziomie składniowym można identyfikować subjęzyki określające wykształcenie użytkownika i jego pochodzenie socjalne. Na poziomie leksykalnym i składniowym można identyfikować także subjęzyki chorych psychicznie. Wreszcie na poziomie poprawnościowym można identyfikować przede wszystkim subjęzyki określające wykształcenie użytkownika. Ponieważ w każdym tekście nawarstwia się jednocześnie kilka subjęzyków (określających np. wiek, wykształcenie, wykonywany zawód, pochodzenie socjalne lub terytorialne, płeć), istnieje realna szansa identyfikacji grupowej lub indywidualnej. Zależy to w dużej mierze od sytuacji wyjściowej w jakiej przeprowadza się badania (m.in. od długości tekstu kwestionowanego i materiału porównawczego). Patrz także subjęzyk, język pisany. (AF)