.D.

DEFORMACJA NATURALNA PISMA patrz cechy patologiczne w piśmie, patologia pisma, pismo samobójców, pismo starcze, okoliczności powstawania pisma.
DEFORMACJA NIENATURALNA PISMA patrz okoliczności powstawania pisma, maskowanie, ręka wodzona.
DEGRADACJA PISMA polega głównie na inwolucji motoryki. Patrz także dynamika kreślenia, dynamika pisma. (JP)
DEPERSONALIZACJA PISMA odejście od indywidualnego zespołu cech pisma, w wyniku zmian psychofizycznych albo świadomego maskowania pisma; depersonalizacja pisma utrudnia identyfikację wykonawcy pisma. (AK)
DIAKRYTYCZNE ZNAKI znaki diakrytyczne.
DIALEKT odmiana języka ogólnonarodowego odznaczająca się swoistymi cechami (np. fonetycznymi, leksykalnymi), właściwa ludności (zwykle wiejskiej) zamieszkującej jakiś region (Słownik wyrazów obcych, red. Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997). Patrz także gwara, "Katalog cech językowo-treściowych", subjęzyk.
DŁUGOPIS narzędzie pisarskie, w którego trzonie mieści się wkład w postaci cienkiej rureczki, wypełnionej barwną pastą; barwniki są najczęściej kompozycją kilku substancji organicznych; wkład zamknięty jest metalowym grotem, którego końcówkę tworzy obracająca się kulka o średnicy ok. 0,4 - 1,2 mm, wykonana ze stali, korundu lub innego twardego materiału. Patrz także cienkopis, pióro kulkowe, pisak. (JD)
DŁUGOŚĆ WYRAZU odległość między skrajnymi liniami gabarytowymi pierwszego i ostatniego znaku, mierzona na poziomie granicy strefy nadlinijnej i środlinijnej. Tak mierzona długość wyrazu stanowi cechę w miarę stabilną, mało zależną od wewnątrzosobniczej zmienności nachylenia pisma.
DODATKOWE CECHY PODPISÓW jedna z sześciu grup cech wyodrębnionych w "Katalogu graficznych cech pisma ręcznego". Obejmuje rodzaj podpisu (pełnobrzmiący, skrócony, parafa, monogram) oraz odniesienie do klasy i obrazu pisma (podpis o klasie lub obrazie zbliżonym do pisma, podpis o klasie lub obrazie innym niż pismo). (AK)
DOJRZAŁOŚĆ PISMA patrz personalizacja pisma, etap rozwoju pisma.
DOKUMENT (hasło w opracowaniu)
DRUGA RĘKA patrz sposób wykonania.
DRŻENIE mimowolne, rytmiczne ruchy naprzemienne o niewielkiej zazwyczaj amplitudzie, spowodowane naprzemiennymi skurczami mięśni antagonistycznych. Przyczyną są najczęściej zatrucia (np. alkoholem, nikotyną, ołowiem, rtęcią, arsenem) lub uszkodzenia móżdżku. Patrz także tremor. (ML)
DUKT paleog. 1. sposób pisania, rysowania, krój, kształt, ogólny wygląd pisma albo druku; 2. wygląd pisma wynikający z szybkości pisania i sposobu prowadzenia pióra; 3. gest pisarski czyli porządek powstawania poszczególnych kresek składających się na literę, także kierunek przebiegu linii i ich liczba. Patrz także następstwo elementów graficznych. (AŁ)
DUYSTER patrz metoda Duystera.
DYNAMIKA KREŚLENIA motoryka czynności pisania, typowa dla danego wykonawcy albo chwilowa. Przedmiotem oceny jest przede wszystkim stopień zmienności nacisku, tempa pisania, częstotliwości zmian kierunku ruchu ręki. Zmiany dynamiki kreślenia mogą być zarówno wolicjonalne, jak też mimowolne. Dynamika kreślenia bywa przedmiotem oceny przy interpretacji cech patologicznych w piśmie. Patrz także dynamika pisma. (PŻ)
DYNAMIKA PISMA zespół cech graficznych uzewnętrzniających dynamikę kreślenia. Istotne dla oceny dynamiki pisma są m.in.: płynność linii, cieniowanie, dominujący system wiązań, rodzaj impulsu, zmienność cech pisma, zwięzłość, odstępy i przerwy, usytuowania elementów uzupełniających względem osi znaku, forma i wielkość elementów inicjalnych oraz finalnych, proporcje między elementami nad-, śród- i podlinijnymi. Patrz także klasa pisma, poziom integracji pisma. (PŻ)
DYSGRAFIA upośledzenie zdolności pisania (lżejsza postać agrafii), spowodowane zaburzeniami ośrodkowych funkcji wzrokowych, słuchowych lub kinestetycznych i występujące u osób o prawidłowym poziomie rozwoju umysłowego. Pismo dysgraficzne charakteryzują takie cechy jak: brak wyrobienia, niezależny od liniatury układ znaków, wyrazów i wierszy, zmienna wielkość, zmienne nachylenie, uproszczenia w budowie znaków. Patrz także cechy patologiczne w piśmie, patologia pisma. (SM)
DYSKINEZJA zaburzenia ruchów dowolnych; upośledzenie najbardziej precyzyjnych i wysoce zróżnicowanych ruchów (zwłaszcza ręki i palców) w wyniku uszkodzenia dróg korowo-rdzeniowych. Patrz także patologia pisma, apraksja, parkinsonizm a pismo.
DYSKRYBIA med. zaburzenie czynności pisania spowodowane ruchami pląsawiczymi (należy odróżniać od dysgrafii, u której podstaw leżą zaburzenia wyższych struktur ośrodkowego układu nerwowego). Patrz także pląsawica a pismo, patologia pisma, cechy patologiczne w piśmie. Literatura: Z. Ziółkowski, Znaczenie zaburzeń pisma w przebiegu klinicznym pląsawicy mniejszej, Bydgoszcz 1970, s. 6. (SM)
DYSPINKSJA lżejsza postać apinksji; polega na trudności w rysowaniu.